
Yazının tamamı için tıklayınız.
Dilin sürekli gelişim içerisinde olması ile dilbilgiselleşme, kelime yapımı ile sözlükselleşme, fono-semantik başkalaşma ve anlam olayları dil içerisinde yer alan bazı morfemlerin ve leksik unsurların farklı dönemlere ait biçimlerinin eşzamanlı olarak kullanılmasına neden olmaktadır. Bir başka ifadeyle bir biçimbirimin, kelimenin ya da anlamının süreç içerisinde hem değişikliğe uğramış biçimi hem de uğramamış biçimi aynı anda kullanılabilmektedir. Bu çalışmada bu durum “eşzamandalık (coexistence)” terimiyle adlandırılmıştır. Bir kelimenin dilbilgiselleşme süreçleri sonrası eke dönüşmesi ve kelime biçiminin de yaşanması buna bir örnek teşkil edebilir. Örneğin, Türkçede –yor eki bir biçimbirim olarak görev yapmaktadır. Bu ekin eski şeklinin yorı– (yürü-) fiili olduğu bilinmektedir. Fakat dil, eski şeklini (ses değişiklikleri hariç) kullanımdan düşürmemiştir. Bugün Türkçede hem yürü- fiili kullanılmakta hem de -yor eki kullanılmaktadır. Bunun gibi başka örnekler de mevcuttur. Dilbilgiselleşme süreci ile ortaya çıkan bu örneklerden başka sözlükselleşme süreci, kelime yapımı, fono-semantik başkalaşma ya da anlam olayları esnasında ortaya çıkan “eşzamandalık” örnekleri de bulunmaktadır.
Bu çalışmada dilbilgiselleşme, kelime yapımı ve sözlükselleşme, fono-semantik başkalaşma ve anlam iyileşmesi/kötüleşmesi/genişlemesi süreçleri sonrasında ortaya çıkan “eşzamandalık” örnekleri ele alınmıştır.
(…)
Dilin anlam boyutu da eşzamanlı yapıların ortaya çıkmasını sağlamaktadır. Anlam iyileşmesi, kötüleşmesi ve genişlemesi neticesinde ortaya çıkan anlamlar dilde birlikte kullanılabilmektedir.
Eşzamandalığın ses, biçimbirim, kelime ve anlam boyutunda örnekleri görülebilmektedir. Eşzamandalık olaylarının en temel işlevi dilin işlerlik gücünü artırmaktır. Dil, sahip olduğu malzemeye yeni işlev ve anlamlar katarak ifade gücünü artırabilmektedir. Türkçede başta ağızlar olmak üzere çok sayıda eşzamandalık örneği tespit etmek mümkündür. Bu durum Türkçenin yüzyıllar boyunca ifade gücünün ne denli arttığının göstergesidir.