Türkiye Türkçesi Atasözlerinde Renkler ve Duygu Değerleri

Yazının tamamı için tıklayınız.

Türk kültüründe renkler en eski dönemlerden itibaren önemli kavramlar olmuştur. Gerek inanışlarda gerek sosyal hayatta gerekse şahıs ve yer adlarında oldukça sık kullanılan renkler, çeşitli inanışların ya da doğrudan kültürün etkisiyle gerçek anlam değerlerinin dışında yeni anlam alanları kazanmışlardır. Bu bağlamda renk adları da bazı duygu değerlerinin dildeki temsilcisi olmuştur. Renk adlarının kazandığı bu duygu değerleri kültürün aktarımında da önemli rol oynamıştır.

Atasözleri Türk toplumunun geçmişten bugüne yaşadığı tecrübeleri ve bu tecrübeleriyle birlikte öğütlerini yansıtan dil öğeleridir. Bu çalışmada Türkiye Türkçesindeki atasözleri taranmış ve renk adlarının geçtiği sözler tespit edilmiştir. Bu sözler duygu değeri bağlamında ele alınarak Türk düşünce dünyasında renklerin yansıması tespit edilmeye çalışılmıştır. Bununla birlikte renk adlarının birbirleriyle olan ilişkisi de değerlendirilmiştir. Böylece atasözleri özelinde renklerden hareketle kültürdeki renk dünyası anlaşılmaya çalışılmıştır.

(…)

Türk kültürünün geçmişten günümüze yansımalarını gösteren en iyi dil ürünlerinden birisi olan atasözlerinde renk adları oldukça sık şekilde kullanılmaktadır. Atasözlerinde kullanılan bu renk adları kimi zaman kendi anlamlarında kimi zaman mecazî anlamlarda kullanılmıştır. Renk adları hangi anlamda kullanılırsa kullanılsın çoğunlukla içerisinde bir duygu değeri taşımaktadır.

İncelenen atasözlerinde geçen renk adları genel olarak değerlendirildiğinde duygu değeri bağlamında şu şekilde bir tablo ortaya çıkmaktadır:

• HİRİK, Erkan (2016). “Türkiye Türkçesi Atasözlerinde Renkler ve Duygu Değerleri”, III. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu”, 25-27 Mayıs 2016, Bakü, Azerbaycan.