Türk Dünyası Atasözlerinde Sayılar ve Anlam Alanları

Yazının tamamı için tıklayınız.

Kültür toplumun değerlerini kuşaktan kuşağa aktaran bir hafıza niteliğindedir. Kökleri aynı olan toplumlar her ne kadar çeşitli nedenlerle farklı coğrafyalarda yaşasalar da ortak geçmişin izlerini kültüründe yaşatırlar. Kültürde yer alan ögeler yüzyıllar boyu bazı küçük değişikliklere uğrasa da toplumun hafızası içerisinde yaşamaya devam eder. Bu bağlamda atasözleri Türk dünyası için oldukça önemlidir. Türk dünyasının ortak geçmişinin izlerini bu sözlerde bulmak mümkündür. Atasözleri dil içerisinde pratik faydalarının yanısıra en önemli işlevini kültürü saklayıp aktarmasıyla yapmaktadır. Kısaca Atasözleri Türk toplumunun geçmişten bugüne yaşadığı tecrübeleri ve bu tecrübeleriyle birlikte öğütlerini yansıtan dil ögeleridir. Atasözleri içerisinde kültüre ait farklı ögeleri bulundurur. Bu ögelerden birisi de sayılardır. Bu sözler içerisinde yer alan sayı adları sıradan matematiksel ögeler değillerdir. Her bir sayının bir anlam alanı ve bu kültüre sahip kişiler tarafından bilinen değeri bulunmaktadır. Atasözlerinde yer alan sayı adlarındaki anlamlar yüzyılların birikimini gösteren önemli delillerdir. Bu çalışmada Türkçenin farklı lehçelerinden tespit edilmiş olan atasözleri ele alınarak bu atasözlerindeki sayılar ve onların anlam alanları ve duygu değerleri incelenmiştir.

(…)

Toplumun hafızası gibi vazife gören atasözleri, Türkçenin söz varlığı içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. Aksan’ın da belirttiği gibi her ulusun kendi deneyimleri ve bilgeliğiyle oluşturduğu atasözleri, bir dil birliğinin dünya görüşünü, yaşayış biçimini yansıttığı gibi o toplumun kültür tarihiyle ilgili önemli ipuçları da vermektedir (Aksan 2007: 38). Atasözleri geniş halk yığınlarının yüzyıllar boyunca geçirdikleri denemelerden ve bunlara dayanan düşüncelerden doğmaktadır (Aksoy 1988: 15). Türk dili konuşan ve yazan ve toplumlar bugün her ne kadar farklı coğrafyalarda yaşasalar da dil ürünleri olan atasözleri ortak nokta olan kültürün izlerini taşımaktadır. Atasözlerinde yer alan sayılar ve onların anlam alanları ve duygu değerleri bugünkü Türk dünyasının aslında birbirinden çok da uzak olmadığını göstermesi bakımından önemlidir.

• HİRİK, Erkan (2017). “Türk Dünyası Atasözlerinde Sayılar ve Anlam Alanları”, International Journal of Languages Education and Teaching, Volume 5, Issue 1, s. 223-241.