Yazının tamamı için tıklayınız.
Söz edimleri kuramı J. L. Austin tarafından ortaya koyulmuş bir dil felsefesi kuramıdır. Bu kurama göre bir şey söylendiğinde aynı zamanda bir şey yapılmış olur. Söylenen her söz muhatabının duygu ve düşünce dünyasında birtakım değişiklikler gerçekleşmesine neden olur. Bu değişiklikler ise düzsöz edimi, edimsöz edimi ve etkisöz edimi adı verilen üç boyutta gerçekleşir.
Atasözleri ve deyimler farklı boyutlardaki toplumların/toplulukların kendi kültürlerini yaşattıkları ve bunları geleceğe aktardıkları dil unsurlarıdır. Bu sözler içerisinde toplumların/toplulukların hayata bakış açılarını ve düşüncelerini bulmak mümkündür. Bu sözler aynı zamanda ait oldukları toplumların kendilerini ve diğer toplumları tanımlama araçlarıdır. Bu nedenle toplum ifade eden kelimelerde birtakım duygu değeri bulunmaktadır. Yine atasözleri ve deyimlerde söylenen sözlerle bu toplumlar tanımlanmakta, bu toplumlarla ilgili çeşitli öğütler verilmektedir. Dolayısıyla bu sözler içerisinde toplum ya da topluluk ifade eden kelimeler sıkça kullanılır. Atasözleri ve deyimlerin bu özelliklerine söz edimleri bağlamında bakıldığında ne türden edimlerin gerçekleştiği buna bağlı olarak hangi duygu ve düşünce değişimlerinin gerçekleştiği önem dikkate değerdir. Atasözleri ve deyimlerde geçen toplum/topluluk adlarının duygu değerleri de bu edimlere anlamsal katkı sağlamaktadır.
Bu çalışmada öncelikle Türkiye Türkçesi atasözleri ve deyimlerinde geçen toplum ve topluluk bildiren adlar tespit edilmiştir. Daha sonra bu kelimelerin duygu değerleri olumlu/olumsuz ya da yansız/nötr bağlamında ele alınmıştır. Duygu değerinin etkisiyle Austin’in söz edimleri kuramı bağlamında bu sözlerdeki edimler incelenmiş, bunların toplumun kendisini ve ötekisini tanımlamadaki konumu gösterilmiştir. Bu sözlerde geçen düzsöz edimleri, edimsöz edimleri ve etkisöz edimleri ele alınmıştır.