Kategori: Makaleler

Türkçede Tekrarlı Yapı Sınıfları

Yazının tamamı için tıklayınız. Tüm dünya dilleri kendi iç yapılarının el verdiği olanaklar doğrultusunda ifade kabiliyetlerini geliştirme eğilimi gösterirler. Bunun en temel sebebi sınırlı sayıdaki dil malzemesi ile gelişen ve değişen dünyadaki olguları, kavramları anlatabilme ihtiyacıdır. Bununla birlikte diller sahip olduğu yapıları farklı biçimlerde kullanırlar. Bu anlamda tekrarlı yapılar da dilin ifade kabiliyetine esneklik katan …

Devamını oku

Söz Edimleri Kuramı Bağlamında Atasözleri-Deyimlerde Toplum/Topluluk Adları ve Duygu Değerleri

Yazının tamamı için tıklayınız. Söz edimleri kuramı J. L. Austin tarafından ortaya koyulmuş bir dil felsefesi kuramıdır. Bu kurama göre bir şey söylendiğinde aynı zamanda bir şey yapılmış olur. Söylenen her söz muhatabının duygu ve düşünce dünyasında birtakım değişiklikler gerçekleşmesine neden olur. Bu değişiklikler ise düzsöz edimi, edimsöz edimi ve etkisöz edimi adı verilen üç …

Devamını oku

Morfolojik Tekrarlı Yapılar ve Kutadgu Bilig’deki İşlevsel Görünümü

Yazının tamamı için tıklayınız. Düşüncenin dildeki yansımasını etkili duruma getiren, dilin ifade gücünü yükselten unsurlardan biri tekrarlı yapılardır. Tekrarlı yapılar, Türkçenin en eski dönemlerinden bugüne değin farklı biçimlerde ve farklı dil birlikleri ile birlikte kullanılarak dilin anlatım gücünün yazılı ve sözlü dilde etkili duruma gelmesini sağlamıştır. Dildeki derin yapıyı daha belirgin duruma getirmek, diğer bir …

Devamını oku

Türkiye Türkçesinde Eşzamandalık

Yazının tamamı için tıklayınız. Dilin sürekli gelişim içerisinde olması ile dilbilgiselleşme, kelime yapımı ile sözlükselleşme, fono-semantik başkalaşma ve anlam olayları dil içerisinde yer alan bazı morfemlerin ve leksik unsurların farklı dönemlere ait biçimlerinin eşzamanlı olarak kullanılmasına neden olmaktadır. Bir başka ifadeyle bir biçimbirimin, kelimenin ya da anlamının süreç içerisinde hem değişikliğe uğramış biçimi hem de …

Devamını oku

Türkiye Türkçesi Duyu Fiillerinde Anlam ve Kelime Sıklığı İlişkisi

Yazının tamamı için tıklayınız. Dildeki kelimeler, doğası gereği anlam alanlarını geliştirir, değiştirir ya da yok eder. Tüm bu anlam olaylarının çeşitli nedenleri bulunmaktadır. Kişinin zihin sürecinde gerçekleşen her türlü fiile mental fiil denir. Algılama sürecini başlatan duyu fiilleri, mental fiillerin bir türü olarak kabul edilir. Duyu fiilleri mental sürecin başlatıcısı olması nedeniyle oldukça sık kullanım …

Devamını oku

Türk Dünyası Atasözlerinde Sayılar ve Anlam Alanları

Yazının tamamı için tıklayınız. Kültür toplumun değerlerini kuşaktan kuşağa aktaran bir hafıza niteliğindedir. Kökleri aynı olan toplumlar her ne kadar çeşitli nedenlerle farklı coğrafyalarda yaşasalar da ortak geçmişin izlerini kültüründe yaşatırlar. Kültürde yer alan ögeler yüzyıllar boyu bazı küçük değişikliklere uğrasa da toplumun hafızası içerisinde yaşamaya devam eder. Bu bağlamda atasözleri Türk dünyası için oldukça …

Devamını oku

Türkiye Türkçesi Atasözlerinde Akrabalık Bildiren Kelimeler ve Duygu Değerleri

Yazının tamamı için tıklayınız. Her kültür, kendi toplum hayatı içerisinde önem verdiği kavramları kelime boyutunda dilin söz varlığı içerisinde yaşatır. Hem yazılı hem de sözlü olarak Türkçe söz varlığında çokça kullanılan akrabalık adları, Türk kültürü içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. Yani, Türkler akrabalık kurumuna önem verdikleri için akrabalık bildiren kelimeleri yazılı ve sözlü dilde geniş …

Devamını oku

Seyahatnâme’de Yer Alan Mahalli Morfolojik Unsurlar Üzerine

Yazının tamamı için tıklayınız. Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi döneminin kültürü, tarihi, mimarisi, sosyolojik yapısı vb. hakkında bilgi veren bir eser olduğu gibi Seyyah’ın ince üslubu sayesinde döneminin dil kullanımı konusunda da önemli bilgileri günümüze aktaran bir eser konumundadır. Evliyâ Çelebi, gerek dolaştığı yerlerde yaşayan halkların konuşma şekilleri ile ilgili doğrudan bilgi vererek gerekse de sokak satıcısından …

Devamını oku

-(X)k Ekinin Kılınış, Kiplik ve Çatı Kategorisindeki İşlevleri

Yazının tamamı için tıklayınız. Türkçe ekler üzerine yapılan çalışmalarda işlevsel bakış açısının yeterince yaygınlaşmadığı görülmektedir. Bu nedenle eklerin çeşitli kullanımlarda hangi ölçütlere göre işlevler kazandığı, kök/gövdeye bağlandığı üzerinde yeterince tartışılan konulardan değildir. Ekler kök/gövdeye bağlanırken dil içi bir takım ölçütler belirmektedir. Özellikle fiilden isim yapan eklerde bu ölçütlerden birisi kılınıştır. Türkçe fiillerin kılınış türleri kendisine …

Devamını oku

Türkçe Fiillerde Kılınış Türlerinin Dil Öğretimindeki Yeri Üzerine

Prof. Dr. Ahmet Karadoğan ile birlikte… Yazının tamamı için tıklayınız. Kılınış (aktionsart) fiil kök ya da gövdesinde belirtilen hareketin gerçek dünyada gerçekleşme esnasında belli noktalara ya da sürece vurgu yapıp yapmamasıdır. Fiil tabanındaki belirtilen hareketin gerçekleşme tarzı fiillerin kılınış türlerini belirler. Özellikle batı dillerinde fiillerde iki farklı kılınış türü (sonlu-sonsuz “telic-atelic”) görülürken Türkçe fiillerde üç …

Devamını oku