Anlam Değiştirme Aracı Olarak Olumsuzluk Eki –mA

Yazının tamamı için tıklayınız.

Olumsuzluk farklı boyutlara sahip bir alandır. Bu nedenle felsefe, psikoloji ve dil bilim gibi disiplinler arası bir özelliğe sahiptir. Bununla birlikte olumsuzluk dil bilimi içerisinde de farklı boyutlara sahiptir. Biçim bilimi, anlam bilimi ve söz dizimi gibi alanları ilgilendiren olumsuzluk, araştırmacılar tarafından farklı şekillerde incelenmiştir. Her dil bir olumsuzluk işaretleyicisine sahiptir. Türkiye Türkçesinde standart olumsuzluk işaretleyicisi –mA ekidir. Bu ekin hangi ek kategorisinde değerlendirilmesi gerektiği de araştırmacılar tarafından farklı şekilde ele alınmıştır. Bu çalışmada standart olumsuzluk işaretleyicisi olan –mA’nın eklendiği fiilleri başka fiillere nasıl dönüştürdüğü gösterilmeye çalışılmıştır. Böylece –mA’nın anlam değiştirme yöntemleri ortaya konmuştur. Tüm bunlar olumsuzluk eki –mA’nın yapım ekleri arasında değerlendirilmesi gerektiğinin göstergeleri olarak belirtilmiştir.

(…)

Bu çalışmada, –mA ekinin yapım ekleri kategorisinde değerlendirilmesi gerektiği, ekin iki işlevi ile ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bunlardan birincisi, ekin fiil tabanlarına kattığı gerçekleşmeyişin/olmayışın yeni bir anlama ve reel dünyadaki karşılığının başka bir harekete/hareketsizliğe denk gelmesidir. İkincisi ise olumsuzluk eki –mA almış fiillerin söz varlığında başka fiillerle karşılanabilecek, ifade edilebilecek şekilde kullanılabilmesidir. Yani, olumsuzluk eki almış fiil tabanı başka bir fiil ile karşılanabilen, dolayısıyla başka semantik alanları da kapsayabilen fiillere dönüşmektedir. Bu durum farklı boyutlara sahip olumsuzluğun dil bilgisel boyutunun da aslında çok yönlü olduğunu göstermesi bakımından önemlidir. Aynı zamanda olumsuzluk eki almış fiil tabanlarının başka fiillerle ifade edilebilmesi Türkçenin ifade gücünün çeşitliliğini de göstermesi bakımından önem arz etmektedir.

• HİRİK, Erkan (2015). “Anlam Değiştirme Aracı Olarak Olumsuzluk Eki –mA”, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, Sayı 44, ss. 167-185.